Nederlands V4: maart 2016

Van den vos Reynaerde – Willem die Madocke maecte (ca. 1260)

Van den vos Reynaerde, waarschijnlijk het bekendste boek uit de vroege Nederlandse literatuur is geschreven in de dertiende eeuw door Willem die Madocke maecte en gaat over Reinaert de vos die zowat elke inwoner uit het dierenrijk van koning Nobel wel heeft bedrogen, opgelicht of bespeeld. Veel van hen doen hun beklag over de streken van Reinaert op een hofdag van de koning. Reinaert is wel uitgenodigd maar niet aanwezig op het hof en na het horen van de verhalen van onder andere Cantecleer (een hondje) en de wolf Izengrijn besluit de koning dat Reinaert gestraft moet worden. Bruun de beer wordt op Reinaert afgestuurd om hem naar het hof te halen maar als Bruun bij Reinaert is maakt de vos gebruik van Bruuns gulzigheid en bedenkt meteen een list om van hem af te komen. Deze list leidt ertoe dat Bruun vast komt te zitten in een boom en wordt toegetakeld door mensen uit de buurt. Bruun komt gehavend, zonder Reinaert, terug op het hof en de koning stuurt vervolgens Tybeert de kater op Reinaert af. Ook hij slaagt er niet in Reinaert mee terug te brengen want de vos zorgt ervoor dat hij wordt opgesloten in het kippenhok van een pastoor. Als 3^e wordt Grimbeert de das eropaf gestuurd en hij weet Reinaert wel over te halen mee te komen naar het hof. Op het hof wordt Reinaert ter dood veroordeeld maar terwijl de galg wordt gehaald overtuigt Reinaert de koning en de koningin ervan dat juist Bruun, Tybeert en Grimbeert gestraft moeten worden omdat zij een schat zouden hebben vergaard en een aanslag op de koning beramen. Reinaert maakt de koning en zijn vrouw wijs dat hij de schat heeft gestolen en de verstopplek zal delen als hij wordt vrijgesproken. De koningin haalt, met het oog op de schat, de koning over en Reinaert wordt vrijgesproken en zegt dat hij op pelgrimstocht naar Rome wilt. Reinaert wordt eerst nog thuisgebracht door Cuwaert de haas en Belijn de ram en voordat hij echt weggaat met zijn gezin bijt hij eerst het hoofd van Cuwaert af en laat deze door Belijn bezorgen bij de koning. Koning Nobel is woedend en heeft door dat ook hij opgelicht is maar als met zijn edelen bij de burcht van Reinaert is om hem om te leggen, is de vos met zijn gezin allang vertrokken.

Op het eerste gezicht lijkt dit een vermakelijk dierenverhaaltje maar eigenlijk is dit een satirisch werk welke de dertiende-eeuwse maatschappij op de hak neemt. De koning wil de schat waar Reinaert over praat zo graag hebben dat hij de vos vrijspreekt en zijn vazallen aan de kant zet. Bruun is zelf zo gulzig naar honing dat hij zijn oorspronkelijke taak vergeet (en in de val wordt gelokt) maar de dorpelingen (de laagste stand) behandelen Bruun wel heel wreed. Ook de geestelijkheid wordt te kakken gezet, de pastoor die Tybeert in zijn kippenhok aantreft heeft een vrouw en kinderen wat natuurlijk uit den boze is. Niet alleen de dertiende-eeuwse maatschappij moet het ontgelden, ook met de ridderliteratuur uit die tijd wordt de spot gedreven. Van den vos Reynaerde is namelijk geschreven in de vorm van een heldendicht, maar in plaats van het hoofdpersonage te loven en te verwijzen naar vroegere heldendaden, bekritiseerd de auteur de vos en heeft hij geen sympathie voor zijn daden. Tot de ridderliteratuur mag je dit verhaal dan ook niet rekenen, liever kan men dit beschrijven als een parodie op de middeleeuwse roman.

Nederlands V4

zondag 13 maart 2016

Mandarijnen op zwavelzuur - W.F. Hermans

Van den Vos Reynaerde - bespreking